به گزارش خبر گزاری آرکا نیوز با فعال شدن «مکانیسم ماشه» و بازگشت قطعنامه‌های تعلیق‌شده شورای امنیت، نگاه‌ها بار دیگر به سمت اقتصاد ایران دوخته شده است. بسیاری نگران‌اند که این تصمیم، موج تازه‌ای از فشارها را ایجاد کند. اما پرسش اصلی اینجاست: آیا اقتصاد ایران در آستانه بحرانی تازه قرار دارد؟ پاسخ کارشناسان روشن است؛ خیر.
تفاوت تحریم‌های چندجانبه و یک‌جانبه
تحریم‌های شورای امنیت هرچند از مشروعیت حقوقی بین‌المللی برخوردارند، اما در عمل فاقد بازوی اجرایی قدرتمند هستند. در مقابل، تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا به دلیل سلطه دلار بر نظام مالی جهانی و ابزار تحریم‌های ثانویه، اثرگذاری عمیق‌تری دارند.
در واقع، شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی از ترس محروم شدن از دسترسی به بازار آمریکا، همکاری خود با ایران را قطع کرده‌اند؛ موضوعی که از سال ۲۰۱۸ اقتصاد کشور را از نظام مالی جهانی تا حد زیادی جدا کرد.
سازوکار تاب‌آوری اقتصاد ایران
بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در سال‌های اخیر، با وجود فشارهای شدید، به «تعادل تحریمی» رسیده است.
سه محور اصلی این تاب‌آوری عبارتند از:
۱. تغییر جهت تجارت به شرق
تمرکز بر روابط اقتصادی با کشورهایی مانند چین، روسیه، عراق و ترکیه باعث شده تا ساختار تجاری ایران از غرب فاصله بگیرد و تجارت غیررسمی و تهاتری تقویت شود.
۲. ایجاد شبکه‌های جایگزین مالی
استفاده از شرکت‌های واسطه در کشورهای ثالث، مبادلات کشتی‌به‌کشتی، و تراکنش‌های غیربانکی از طریق صرافی‌ها، هرچند هزینه‌بر، اما مؤثر بوده‌اند و توانسته‌اند جریان حداقلی درآمد را حفظ کنند.
۳. تقویت تولید داخلی
تحریم‌ها، هرچند محدودکننده بودند، اما موجب رشد صنایع بومی در بخش‌هایی نظیر لوازم خانگی، قطعات خودرو و مواد غذایی شدند. سیاست جایگزینی واردات در عمل به یکی از ارکان مهم تاب‌آوری تبدیل شد.
نگاهی به تجربه کشورهای مشابه
کشورهایی مانند روسیه و چین نشان داده‌اند که می‌توان با تنوع‌بخشی به روابط اقتصادی و تقویت بازار داخلی در برابر تحریم‌ها مقاومت کرد. عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس نیز در همین راستا ارزیابی می‌شود.
راهکارهای آینده برای اقتصاد ایران
برای عبور هوشمندانه از مرحله جدید فشارها، ارکا نیوز چهار راهکار کلیدی را پیشنهاد می‌کند:
۱. دیپلماسی اقتصادی فعال
توسعه پیمان‌های پولی دوجانبه با چین، روسیه، هند و ترکیه می‌تواند نیاز به دلار را کاهش دهد و اثر تحریم‌های مالی آمریکا را خنثی کند.
۲. حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان
شرکت‌های کوچک و متوسط با ماهیت نوآورانه می‌توانند بازارهای جدیدی ایجاد کنند و صادرات غیرنفتی را گسترش دهند.
۳. استفاده از فناوری‌های نوین
رمزارزها، بلاک‌چین و سیستم‌های پرداخت غیرمتمرکز، می‌توانند هزینه مبادلات را کاهش و شفافیت را افزایش دهند.
۴. اصلاحات ساختاری داخلی
کنترل تورم، اصلاح نظام بانکی، کاهش کسری بودجه و تسهیل فعالیت بخش خصوصی باید در اولویت قرار گیرد تا اقتصاد از درون مقاوم شود.
جمع‌بندی
بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت بدون تردید فشار سیاسی ایجاد می‌کند، اما از منظر اقتصادی، شوک تازه‌ای در کار نیست.
اقتصاد ایران پیش‌تر بدترین سناریوها را تجربه کرده و مسیر بقا را آموخته است. اکنون زمان آن است که این تاب‌آوری با اصلاحات ساختاری و هوشمندسازی سیاست‌ها ترکیب شود تا هزینه مقاومت اقتصادی کاهش یابد و مسیر رشد پایدار هموار گردد.
به‌نظر شما، اقتصاد ایران در برابر تحریم‌های جدید چه راهبردی را باید در پیش بگیرد؟
دیدگاهتان را در بخش نظرات با ارکا نیوز به اشتراک بگذارید.
