ماهی که امشب در آسمان ایران و بسیاری از نقاط جهان مشاهده خواهد شد، با نام متفاوتی شناخته شده است: "ماه توت‌فرنگی"؛ عنوانی که هیچ ارتباطی به رنگ ماه ندارد و از تقویم بومیان آمریکای شمالی سرچشمه می‌گیرد که نماد آغاز فصل چیدن توت‌فرنگی در ماه ژوئن است.
غزال زیاری: اما آیا واقعاً امشب ماه به رنگ صورتی خواهد بود؟ و اصولاً چرا ماه در شب‌های مختلف به رنگ‌های گوناگون دیده می‌شود؟
تصویری که اینجا می‌بینید، پاسخی علمی و زیباشناسانه به این پرسش است. این عکس کم‌نظیر، توسط مارچلا جولیا پچه عکاس و نجوم‌دوست ایتالیایی و در طی چندین سال از مناطق مختلف زمین ثبت شده و رنگ‌های متنوع ماه را به تصویر کشیده است: از خاکستری نقره‌ای تا سرخ آتشی، از زرد کهربایی تا بنفش و آبی سرد.
چرا ماه رنگ عوض می‌کند؟
رنگ ماه که ما از روی زمین شاهدش هستیم، ثابت نیست و عوامل مختلفی بر رنگ آن اثرگذار است:
- زاویهٔ تابش نور خورشید نسبت به زمین و ماه
- ضخامت جوّ زمین در مسیر دید ناظر (مثلاً هنگام طلوع یا غروب ماه)
- ذرات موجود در هوا مانند گرد و غبار، دود، یا آلودگی
- رخدادهای خاص نجومی از جمله ماه‌گرفتگی (خسوف) یا غبار آتشفشانی در لایه‌های بالایی جو
به عنوان مثال، در خسوف کامل ماه به رنگ قرمز یا نارنجی درمی‌آید و به آن "ماه خونین" می‌گویند. در مقابل، "ماه آبی" به پدیده‌ای گفته می‌شود که دو بار ماه کامل در یک ماه میلادی رخ دهد و لزوماً به رنگ ماه اشاره ندارد.
ماه توت‌فرنگی، نامی شاعرانه برای پدیده‌ای علمی
ماه توت‌فرنگی معمولاً در ماه ژوئن و در حوالی انقلاب تابستانی دیده می‌شود. با این‌که رنگ آن از ماه‌های دیگر تفاوت چشمگیری ندارد، اما نام آن در کنار افق‌های طلایی و غبارآلود تابستان، گاه حال و هوای رنگی‌تری به آن می‌بخشد.
این شب‌ها، فرصتی است برای توقفی کوتاه در روزمرگی‌ها، نگاهی به آسمان و پیوند دوباره با طبیعتی که همیشه برای دیدن، شنیدن و شگفت‌زده شدن آماده است.
منابع: science.nasa ، timeanddate
۲۲۷۲۲۷
